อวดโฉม ‘สเปซ วอล์กเกอร์’ นวัตกรรมแห่งอนาคต ตอบโจทย์สังคมผู้สูงอายุ

โดย มติชนออนไลน์

สําหรับผู้สูงอายุ ข้อเข่าที่เสื่อมลงตามกาลเวลา ทำให้การเคลื่อนไหวเดินยืนแต่ละทีกลายเป็นเรื่องยากลำบาก

แน่นอนว่า ยิ่งไม่ขยับ ไม่ได้ใช้กำลัง กล้ามเนื้อก็ถดถอยลง และเป็นที่มาของคุณภาพชีวิตที่ต่ำลง

ทำอย่างไรจะสามารถเดินได้มากขึ้นโดยไม่ต้องกังวลว่าขาจะอ่อนแรงฉับพลันแล้วพลัดตกหกล้ม นี่เป็นที่มาของโจทย์การคิดประดิษฐ์ “สเปซ วอล์กเกอร์” (Space Walker) เครื่องช่วยเดินสำหรับผู้สูงอายุ

                        เจ้าของรางวัลที่ 1 จากโครงการประกวด “ITCi Award 2017” หัวข้อ “นวัตกรรมสำหรับบ้านผู้สูงวัย”ภายใต้โจทย์อุปกรณ์ช่วยภายในบ้านเพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถใช้ชีวิตได้อย่างอิสระและสะดวกสบาย เป็นการผนึกกำลังกันระหว่างกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (วท.) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) โดยศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) ร่วมกับสำนักพัฒนาอุตสาหกรรมสนับสนุน และสถาบันพลาสติก กระทรวงอุตสาหกรรม และกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม และ Autodesk Thailand

วัตถุประสงค์เพื่อเปิดเวทีส่งเสริมให้กับเยาวชน โดยเฉพาะกลุ่มนักศึกษามหาวิทยาลัยต่างๆ ได้แสดงความรู้ความสามารถอย่างสร้างสรรค์ พร้อมทั้งแสดงศักยภาพในการผลิตนวัตกรรมใหม่ๆ ที่สอดคล้องกับความต้องการของผู้สูงวัย ซึ่งกิจกรรมการประกวดครั้งนี้จะเป็นตัวอย่างของการเปลี่ยนความคิดสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์เพื่อนำเสนอสู่ตลาดและทดสอบความต้องการของตลาดเบื้องต้น ในยุคที่ตลาดผู้สูงอายุเริ่มทวีความสำคัญมากขึ้นทุกขณะ

​ “สเปซ วอล์กเกอร์” ผลงานของ วรัตถ์ สิทธิ์เหล่าถาวร, รมณ์ พานิชกุล และ เมธาสิทธิ์ เกียรติ์ชัยภา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นนวัตกรรมที่ออกแบบเพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยที่มีปัญหาในการเดิน หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง โดยจะช่วยพยุงน้ำหนักของผู้สูงอายุและช่วยในการเดิน ทั้งนี้ยังป้องกันการล้มโดยป้องกันเข่าและศีรษะของผู้ใช้งานไม่ให้กระแทกพื้น ออกแบบมาเพื่อให้ใช้งานง่าย สะดวกในการพกพา ที่มาของเครื่องช่วยเดินนี้ วรัตถ์ นักศึกษาวิศวกรรมศาสตร์ มธ. เจ้าของผลงาน เล่าให้ฟังว่า มาจากการที่ไปรีวิวอุปกรณ์เกี่ยวกับการฝึกเดิน เห็นว่าในต่างประเทศมีอุปกรณ์ที่เรียกว่า “ซีโร่ จี” เป็นอุปกรณ์ไดนามิกซัพพอร์ตที่อยู่เหนือหัว ผู้ป่วยต้องเดินไปตามราง ซึ่งข้อจำกัดคือใช้ได้ในโรงพยาบาล หรือที่กำหนดไว้เท่านั้น ​

เจ้าของรางวัลที่ 2
“Sit to Stand Trainer with Assessment of Balance Ability : An Apparatus for Rehabilitation and Exercise for Elderly at Home” เป็นเครื่องออกกำลังกายและกายภาพบำบัดสำหรับการฝึกลุกยืน โดยเครื่องมือจะช่วยประคองตัวในขณะลุกขึ้นยืนจากท่านั่ง ทั้งยังสามารถประเมินสมรรถภาพการทรงตัวของผู้สูงอายุ/ผู้ป่วยได้
มีระบบการใช้งานถึง 3 โหมด ได้แก่ Exercise Mode ช่วยฝึกรยางค์ส่วนล่างของผู้ป่วยให้แข็งแรง, Games Mode ออกแบบเพื่อช่วยฝึกสมองของผู้ป่วย เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกสนุก ไม่น่าเบื่อในการฝึกออกกำลังกายและกายภาพบำบัด และโปรแกรมเพื่อช่วยคัดกรองสมรรถภาพการทรงตัวของผู้สูงอายุ

สายรัก หัวหน้าทีมบอกว่า เครื่องมือนี้ออกแบบตามหลักวิศวกรรมการแพทย์ ถูกต้องตามหลักรยางค์ศาสตร์และชีวกลศาสตร์ โดยผู้ใช้งานสามารถปรับแรงช่วยได้หลายระดับ ตั้งแต่ 25-70% ของน้ำหนักตัว เก้าอี้เปลี่ยนได้ตามสรีระของผู้ใช้เหมาะกับผู้สูงอายุที่สูงตั้งแต่ 145-190 ซม.

ผลงานที่เป็นการทำงานร่วมกันของทีมจากคณะวิศวกรรมศาสตร์ และสหเวชศาสตร์ มธ. เพราะเราต้องการออกแบบให้ถูกต้องโดยการบูรณาการความรู้ทั้งด้านวิศวะคอมพิวเตอร์ วิศวะเครื่องกล และวิศวกรรมการแพทย์ เพราะ “อยากให้เครื่องมือเราเป็นประโยชน์ต่อชุมชนจริงๆ ไม่ได้จบแค่การประกวด หรือแค่เรียนจบ แต่อยากให้ใช้ได้จริงและเป็นประโยชน์กับทุกคน”
ซึ่งก่อนจะทำเราได้ค้นหางานวิจัยว่าอะไรเป็นปัญหาที่แท้จริง และพบว่ากล้ามเนื้ออ่อนแรงเป็นปัญหาใหญ่ของผู้สูงอายุ โดยมีงานวิจัยระบุว่าผู้ที่อายุ 60 ปีเป็นต้นไป กล้ามเนื้อจะลดลง 1-3% ทุกปี เพราะไม่มีอะไรเป็นยาที่วิเศษไปกว่าการออกกำลังกาย จึงคิดว่าเราทำเครื่องมือออกกำลังที่ดีที่สุด ง่ายที่สุด ออกกำลังที่บ้านได้ จบเลย
สายรักบอก และยืนยันอย่างหนักแน่นว่า เครื่องมือนี้ผ่านการทดสอบเบื้องต้น ตั้งแต่เช็กแรงกระแทก โดยสามารถรองรับน้ำหนักดีกว่า และช่วยป้องกันการกระแทกของข้อเข่าได้ดี ต่อมาเป็นการทดสอบองศาของมุมสะโพก ข้อเข่า ข้อเท้า ให้ออกมาเป็นธรรมชาติถูกต้องตามหลักชีวกลศาสตร์ทางกาย และยังทดสอบทางด้านการทำงานของกล้ามเนื้อ ผู้ที่อ่อนแรงก็ใช้งานได้ ปัจจุบันเรากำลังเก็บข้อมูลที่ศูนย์ผู้สูงอายุ เพื่อดูว่าหลังจากการใช้งานแล้วดีขึ้นอย่างไรบ้าง